Voor de eerste keer dat muziek van Gil
Scott-Heron serieus bij mij binnenkwam, was toen zijn album I’m New Here verscheen
(2010). Het was een kort album, maar het sprak mij meteen aan. En die
kennismaking met zijn muziek stond op dat moment nog los van enig historisch
besef mijnerzijds. Dat hij van een ongelooflijke betekenis was geweest voor een
groot gedeelte van de Amerikaanse samenleving kwam binnen omdat ik onder de
indruk raakte van, wat later bleek, zijn zwaanzang. I’m New Here heeft alweer
zijn tienjarige jubileum uitgave gekend. Toen ik verder terug dook in de
muzikale geschiedenis van deze Amerikaan kwam ik midden in een periode waarin de
zwarte Amerikaanse gemeenschap probeerde uit de knel te komen, en niet alleen
via muziek. Slechts een handjevol artiesten wisten via hun talent, charme of
doorzettingsvermogen een groter publiek te bereiken. In geval van Gil
Scott-Heron gaan we terug naar de periode 1970-71. Ook hier leek een gunfactor
aan ten grondslag te liggen. Het was Bob Thiele’s label the Flying Dutchman die
Scott-Heron een platform bood zichzelf te laten horen. Sterker, tijdens de
sessies was er bij Thiele meteen het besef dat Scott-Heron een generatie
vertegenwoordigde met de dingen die hij zei, en dat deze muziek aandacht
verdiende. Middels het boxje The Revolution Begins kun je kennismaken met die
eerste sessies. Het zijn niet alleen de onversneden teksten, ook muzikaal is er
een ongekende geïmproviseerde interactie en dynamiek. Er gebeurt iets unieks. Gil
Scott-Heron had een podium gevonden om zijn hart te laten spreken, en het
resoneerde met, en in de samenleving.
Tijdens deze sessies werd de basis van Gil’s
carrière gelegd. Op deze drie schijfjes vind je de inmiddels klassieke nummers.
Zeker ook vanuit een historisch besef zijn deze opnamen uitermate belangrijk.
Het bevat de gesproken woord sessies, met en zonder band van songs die nog
steeds relevant en uitermate herkenbaar blijken te zijn. Nummers als
Revolution will not be Televised, Home is Where the Hatred Is, Lady Day and
John Coltrane, Pieces of a Man, Whitey on the Moon vind je allemaal op deze
oorspronkelijke tapes. De kwaliteit van het geluid
was nooit beter dan op dat boxje. Ook is er meer aandacht ingeruimd voor Gil’s
song-schrijvende partner Brian Jackson. (Jackson maakte na jaren stilte in 2022
een zeer gevarieerde (soul)plaat) De sessies vastgelegd op The Revolution
Begins bleken bepalend voor het verder verloop van Gil’s bestaan, en
ongetwijfeld voor velen die zijn muziek leerden kennen. Het is anno nu weliswaar
terugkijken op een wereld van meer dan vijftig jaren geleden. We kunnen er
enerzijds van leren, en helaas constateren dat onevenredige verdeling nog
steeds een alledaags thema is. De wereld blijkt nog steeds vol problemen,
waarbij je zou denken dat kleurverschil een te verwaarlozen element zou moeten
zijn. Schijnbaar zijn we beter in het maken van problemen dan ze op te lossen.
Gil stierf relatief jong. Hij was niet in staat om orde de scheppen in zijn
eigen chaotische bestaan. Zijn leven met drugs, en alles wat daarmee samengaat,
werd hem uiteindelijk noodlottig. Zijn muziek blijft echter inspirerend.