Leonard Cohen - You Want It Darker



Cohen is niet meer. Een held is dood. Het deed me meer dan ik dacht. Toen hij overleed was, net als bij Bowie, zijn plaat net uit en was er gespeculeerd of zijn teksten over de naderende dood dichterlijke vrijheid was of dat het deze keer pure ernst was. Het laatste bleek helaas waar. De start van mijn recensie was al gemaakt. Allerhande beslommeringen maakte dat dit bleef liggen. Ik herstel dat met deze inleiding en laat de rest in tact. Cohen maakt hier een meesterwerk die donker, zwaar maar ook ontzettend mooi en troostvol is en mij al raakte maar met zijn overlijden nog dieper in mijn kern raakt.

Cohen, 82 inmiddels, trapt af met de titelsong.  Een song over de stand van de wereld.  Het kan nog erger, zwarter, negatiever, donkerder dan de man met een vol leven achter zich heeft kunnen denken. Het is ook met dat overzicht van een vol leven en de huidige staat van de wereld dat hij terugkijkt, overziet en zich heeft verzoend met en heeft overgegeven aan het onvermijdelijke, de dood. Er is meer leven achter zich en nog weinig toekomst. Zelfs het heden heeft zijn gemis.

Dat is de toonzetting van Cohen zijn veertiende studioalbum. zijn laatste ook. Het is een zwanenzang geworden, zoveel moge duidelijk zijn. Een requiem. Al weet je met Cohen nooit of er enige dichterlijke vrijheid genomen is. Toch is de koek wel haast op ook met die dichterlijke vrijheid. Zoals gezegd is het een donker, zwart en thematisch album geworden.

Cohen heeft voor de laatste maal alles wat er nog in hem zat eruit geperst.  Met de dood op de hielen is er nogal wat kwaliteit uitgekomen en is voor zover Cohen dat al niet door had de essentie van het leven omgezet in 40 min. Muziek en dichterlijke poëzie. Een afscheid en viering van het leven en de liefde. Volgens Cohen is de liefde de essentie van het leven. Daar neemt hij met deze collectie songs tegelijkertijd hij het viert ook afscheid van.

‘ if you are the dealer i’m out of the game’ is de eerste zin van de titelsong en openingsnummer You Want It Darker. Cohen klinkt dieper en donkerder dan ooit. Een stem waar ik zeker in zijn laatste jaren verliefd op ben. Hij mag met zijn fluisterzang nog het telefoonboek opzeggen en ik ben geraakt. Muzikaal klinkt alles zalig organisch, iets wat bij Cohen ook wel eens anders is geweest. Grote verantwoordelijke hiervoor is Cohen’s zoon Adam.

Het thematische en de teksten staan op de voorgrond. Hier ligt de nadruk op en de muziek is puur ondersteunend. Er is gekozen om de muziek wat verder naar de achtergrond weg te zetten. De één kan dat jammer vinden. Ik snap die kritische noot want naast dat de teksten meer dan de moeite waard zijn is de muziek ook nog eens bloedmooi. Toch stoort het mij niet. Een extra gehoor inspanning maakt dat je alle muziek prima mee kan krijgen. De combinatie woorden en muziek in voordracht door Cohen roert mij meer dan eens tot tranen.

Wat een mooi, dwingend, confronterend, berustend en sacraal album is dit geworden. Cohen heeft sinds de jaren gingen tellen de noodzaak tot enige versnelling in het werkproces gevoeld. Naast de financiële noodzaak terug te keren tot grote wereldwijde tours maakte hij in dit relatief korte decennium al drie albums waar hij tot de jaren ervoor niet direct bekend stond als iemand die veel haast maakte om met nieuw werk op de proppen te komen.

Waar hij met het in 2012 verschenen album Old Ideas nog repte over de liefde in Crazy To Love You en op het in 2014 verschenen Popular Problems al een tempo lager ging in Slow is het nu definitief over en klaar. ‘ I Don't Need No Lover, No,No….The Wretched Beast Is Tamed’. (Leaving The Table). In If I Didn’t Have Your Love viert Cohen de liefde middels fraaie zinnen als; ‘If the sun would lose it’s light, And we lived an endless night, And there was nothing left that you could feel, Well that’s how it would be what the world would seem to me, If I didn’t have your love to make it real.

Het album staat  er vol mee en dit zijn slechts een aantal kleine grote voorbeelden ervan. Stralend of wellicht beter gezegd het sombere middelpunt van het album is Treaty. Het tweede nummer volgend op opener You Want It Darker. Het nummer is een gesprek met God en komt als reprise als afsluiter aan het eind van het album terug. Cohen blikt verder terug op zijn relatie met muze Suzanne Ihlen aan wie hij een aantal maanden geleden nog een afscheidsbrief stuurde toen ze op haar sterfbed lag.  'Well Marianne it's come to this time when we are really so old and our bodies are falling apart and I think I will follow you very soon. Know that I am so close behind you that if you stretch out your hand, I think you can reach mine," schreef hij toen.

Ander prijsnummer, al doen alle songs amper voor elkaar onder, is It Seemed The Better Way dat naast ijle viool klanken, even als op de titeltrack  prachtig ondersteund wordt door de sacrale klanken van een synagoge koor. De geluiden gaan in combinatie met de teksten van Cohen en diens donkerbruine fluisterstem door merg en been. Natuurlijk is Leonard heer en meester maar we mogen op dit album de invloed van zoon Adam Cohen en Patrick Leonard op het totaal maar voornamelijk op het muzikale vlak niet onderschatten. Beide leveren een topprestatie.

Zoals gezegd ademt het album rust en berusting uit. Cohen zijn stem en teksten staan in de mix op de voorgrond en ook de hemelse muziek is daaraan ondergeschikt gemaakt. Toch als je na enige luisterbeurten alle teksten hebt geabsorbeerd en wat meer naar de muzikale nuances gaat luisteren dan is er niets dan ontzag voor de klus die deze twee mannen hebben geklaard. Naast ademing en berusting die ook muzikaal weerklinkt zit er net als in de teksten een diepte in de muziek die dat niet in een keer prijs geeft. Kenmerkend zijn uiteraard de vrouwelijke achtergrondzangeressen verder aangevuld met werkelijk prachtige koor momenten, vioolpartijen, piano oases, jazzy drum en bas accentjes en schitterende keyboard en mandoline stukjes.

Op de rand van dit jaar durf ik best de stelling aan dat nu al een klassieker in wording is. Zelden is het leven mooier gevierd, de liefde zo mooi geëerd en de dood zo berustend voorgesteld als Cohen hier doet. Wie mij een album opnoemt die aan dezelfde criteria voldoet; ik hoor het graag! Wat mij telkens weer zo vol ontzag doet luisteren naar Cohen is de ogenschijnlijke simpelheid van zijn fraaie zinnen die vervolgens zo diep en complex blijken en van een goddelijke schoonheid zijn. Zoon Adam en partner Patrick Leonard hebben zich deze keer, voor het laatste kunststuk, perfect deze hogere schoonheid muzikaal kunnen evenaren. Voor mij het absolute muzikale hoogtepunt van dit jaar. Een album die eigenlijk alle lijsten, jaarlijst of niet, overstijgt. Wat een indrukwekkend album. Wat komt deze binnen. Na Bowie en Cave het derde album dat tot de kern van ons bestaan gaat en de pijn omzet in kunst met een hoofdletter K. Waar Bowie een kunstzinnige gelaagdheid bracht en Cave pijnlijk wringt en schuurt is Cohen het meest berustend en beschouwend.

Arjan Post

Releasedatum: 21 oktober 2016 Sony