Cohen
is niet meer. Een held is dood. Het deed me meer dan ik dacht. Toen hij
overleed was, net als bij Bowie, zijn plaat net uit en was er gespeculeerd of
zijn teksten over de naderende dood dichterlijke vrijheid was of dat het deze
keer pure ernst was. Het laatste bleek helaas waar. De start van mijn recensie
was al gemaakt. Allerhande beslommeringen maakte dat dit bleef liggen. Ik
herstel dat met deze inleiding en laat de rest in tact. Cohen maakt hier een
meesterwerk die donker, zwaar maar ook ontzettend mooi en troostvol is en mij
al raakte maar met zijn overlijden nog dieper in mijn kern raakt.
Cohen,
82 inmiddels, trapt af met de titelsong. Een song over de stand van de
wereld. Het kan nog erger, zwarter, negatiever, donkerder dan de man met
een vol leven achter zich heeft kunnen denken. Het is ook met dat overzicht van
een vol leven en de huidige staat van de wereld dat hij terugkijkt, overziet en
zich heeft verzoend met en heeft overgegeven aan het onvermijdelijke, de dood.
Er is meer leven achter zich en nog weinig toekomst. Zelfs het heden heeft zijn
gemis.
Dat
is de toonzetting van Cohen zijn veertiende studioalbum. zijn laatste ook. Het
is een zwanenzang geworden, zoveel moge duidelijk zijn. Een requiem. Al weet je
met Cohen nooit of er enige dichterlijke vrijheid genomen is. Toch is de koek
wel haast op ook met die dichterlijke vrijheid. Zoals gezegd is het een donker,
zwart en thematisch album geworden.
Cohen
heeft voor de laatste maal alles wat er nog in hem zat eruit geperst. Met
de dood op de hielen is er nogal wat kwaliteit uitgekomen en is voor zover
Cohen dat al niet door had de essentie van het leven omgezet in 40 min. Muziek
en dichterlijke poëzie. Een afscheid en viering van het leven en de liefde.
Volgens Cohen is de liefde de essentie van het leven. Daar neemt hij met deze
collectie songs tegelijkertijd hij het viert ook afscheid van.
‘
if you are the dealer i’m out of the game’ is de eerste zin van de titelsong en
openingsnummer You Want It Darker. Cohen klinkt dieper en donkerder dan ooit.
Een stem waar ik zeker in zijn laatste jaren verliefd op ben. Hij mag met zijn
fluisterzang nog het telefoonboek opzeggen en ik ben geraakt. Muzikaal klinkt
alles zalig organisch, iets wat bij Cohen ook wel eens anders is geweest. Grote
verantwoordelijke hiervoor is Cohen’s zoon Adam.
Het
thematische en de teksten staan op de voorgrond. Hier ligt de nadruk op en de
muziek is puur ondersteunend. Er is gekozen om de muziek wat verder naar de
achtergrond weg te zetten. De één kan dat jammer vinden. Ik snap die kritische
noot want naast dat de teksten meer dan de moeite waard zijn is de muziek ook
nog eens bloedmooi. Toch stoort het mij niet. Een extra gehoor inspanning maakt
dat je alle muziek prima mee kan krijgen. De combinatie woorden en muziek in
voordracht door Cohen roert mij meer dan eens tot tranen.
Wat
een mooi, dwingend, confronterend, berustend en sacraal album is dit geworden.
Cohen heeft sinds de jaren gingen tellen de noodzaak tot enige versnelling in
het werkproces gevoeld. Naast de financiële noodzaak terug te keren tot grote
wereldwijde tours maakte hij in dit relatief korte decennium al drie albums
waar hij tot de jaren ervoor niet direct bekend stond als iemand die veel haast
maakte om met nieuw werk op de proppen te komen.
Waar
hij met het in 2012 verschenen album Old Ideas nog repte over de liefde in
Crazy To Love You en op het in 2014 verschenen Popular Problems al een tempo
lager ging in Slow is het nu definitief over en klaar. ‘ I Don't Need No Lover,
No,No….The Wretched Beast Is Tamed’. (Leaving The Table). In If I Didn’t Have
Your Love viert Cohen de liefde middels fraaie zinnen als; ‘If the sun would
lose it’s light, And we lived an endless night, And there was nothing left that
you could feel, Well that’s how it would be what the world would seem to me, If
I didn’t have your love to make it real.
Het
album staat er vol mee en dit zijn slechts een aantal kleine grote
voorbeelden ervan. Stralend of wellicht beter gezegd het sombere middelpunt van
het album is Treaty. Het tweede nummer volgend op opener You Want It Darker.
Het nummer is een gesprek met God en komt als reprise als afsluiter aan het
eind van het album terug. Cohen blikt verder terug op zijn relatie met muze
Suzanne Ihlen aan wie hij een aantal maanden geleden nog een afscheidsbrief
stuurde toen ze op haar sterfbed lag. 'Well Marianne it's come to this
time when we are really so old and our bodies are falling apart and I think I
will follow you very soon. Know that I am so close behind you that if you
stretch out your hand, I think you can reach mine," schreef hij toen.
Ander
prijsnummer, al doen alle songs amper voor elkaar onder, is It Seemed The
Better Way dat naast ijle viool klanken, even als op de titeltrack
prachtig ondersteund wordt door de sacrale klanken van een synagoge koor.
De geluiden gaan in combinatie met de teksten van Cohen en diens donkerbruine
fluisterstem door merg en been. Natuurlijk is Leonard heer en meester maar we
mogen op dit album de invloed van zoon Adam Cohen en Patrick Leonard op het
totaal maar voornamelijk op het muzikale vlak niet onderschatten. Beide leveren
een topprestatie.
Zoals
gezegd ademt het album rust en berusting uit. Cohen zijn stem en teksten staan
in de mix op de voorgrond en ook de hemelse muziek is daaraan ondergeschikt
gemaakt. Toch als je na enige luisterbeurten alle teksten hebt geabsorbeerd en
wat meer naar de muzikale nuances gaat luisteren dan is er niets dan ontzag
voor de klus die deze twee mannen hebben geklaard. Naast ademing en berusting
die ook muzikaal weerklinkt zit er net als in de teksten een diepte in de
muziek die dat niet in een keer prijs geeft. Kenmerkend zijn uiteraard de
vrouwelijke achtergrondzangeressen verder aangevuld met werkelijk prachtige
koor momenten, vioolpartijen, piano oases, jazzy drum en bas accentjes en
schitterende keyboard en mandoline stukjes.
Op
de rand van dit jaar durf ik best de stelling aan dat nu al een klassieker in
wording is. Zelden is het leven mooier gevierd, de liefde zo mooi geëerd en de
dood zo berustend voorgesteld als Cohen hier doet. Wie mij een album opnoemt
die aan dezelfde criteria voldoet; ik hoor het graag! Wat mij telkens weer zo
vol ontzag doet luisteren naar Cohen is de ogenschijnlijke simpelheid van zijn
fraaie zinnen die vervolgens zo diep en complex blijken en van een goddelijke
schoonheid zijn. Zoon Adam en partner Patrick Leonard hebben zich deze keer,
voor het laatste kunststuk, perfect deze hogere schoonheid muzikaal kunnen
evenaren. Voor mij het absolute muzikale hoogtepunt van dit jaar. Een album die
eigenlijk alle lijsten, jaarlijst of niet, overstijgt. Wat een indrukwekkend
album. Wat komt deze binnen. Na Bowie en Cave het derde album dat tot de kern
van ons bestaan gaat en de pijn omzet in kunst met een hoofdletter K. Waar
Bowie een kunstzinnige gelaagdheid bracht en Cave pijnlijk wringt en schuurt is
Cohen het meest berustend en beschouwend.
Arjan
Post
Releasedatum: 21 oktober 2016 Sony