Momenteel wordt er op het populaire forum MusicMeter reikhalzend uitgekeken naar Oud Zeer, het vierde album van Jan Swerts. Enigszins verrassend zijn daar naast Jan ook Neoklassieke artiesten als Ólafur Arnalds en Nils Frahm erg in trek. Jan dankt zijn populariteit vooral aan zijn vorig album Schaduwland, een album over onnoemelijk veel persoonlijk leed. De titel werd ontleend aan The Sire of Sorrow (Job’s Sad Song) van Joni Mitchell.
Ook deze keer vormt Mitchell een inspiratiebron, Hejira is een van Jans favoriete albums. De titelsong bevat memorabele regels als “Those tributes to finality, to eternity” en “There's comfort in melancholy”. De titel Oud Zeer is uiteraard ook een verwijzing naar het vorige album, de hoes van Schaduwland wordt niet voor niets gedeeltelijk afgebeeld op de nieuwe hoes. Zoals de raaf op de hoes (het fraaie artwork is van Eric Kriek) natuurlijk een verwijzing is naar het beroemde gedicht “The Raven” van Edgar Allan Poe, een andere belangrijke inspiratiebron.
Maar de meeste inspiratie leverde het “grafduinen” op. Zo noemt Jan zijn regelmatige bezoeken aan kerkhoven, waar hij op zoek gaat naar rust en reflectie. Een bezigheid die stamt uit zijn jeugd, tijdens welke hij regelmatig met vriendjes op het centraal in zijn geboortedorp gelegen kerkhof speelde. Overigens had Jan een paar dagen geleden een interessant gesprek over Oud Zeer op Radio 1, wat hier eventueel terug te luisteren is : https://radio1.be/luister/select/belpop/jan-swerts-maakt-met-oud-zeer-een-uitbundige-plaat-over-de-dood .
Er zijn geen grafschriften van bekende personen bij. Hij heeft zich bewust laten inspireren door vergeten graven van gewone mensen ; zerken die in een dode hoek van het kerkhof liggen en niet meer worden bezocht. Dezen killen grond verwijst zelfs naar een grafzerk uit de negentiende eeuw.
Zoals altijd levert Jan naast kwaliteit ook kwantiteit, het album klokt weer ruim een uur. Afsluiter Alles Vergaat, Alles Verdwijnt duurt alleen al bijna een kwartier. De composities doen snel vertrouwd aan, zij het dat de muziek nu wat kaler is. Deze keer blijven de blaasinstrumenten slechts beperkt tot de kornet van Jon Birdsong.
Sleutelsong Ongekend Nadezen verwoordt de basisgedachte van het album en het verwijst naar een gedicht van Guido Gezelle. Het vormt tevens een ode aan Gezelle en aan Edgar Allan Poe. Tot de meest opvallende composities behoort Geen Heden of Toekomst Meer, dat duidelijke invloeden uit het minimalisme bevat. De hoofdrol is hier weggelegd voor de repeterende strijkers. In Lig Hier Zacht en Stil is het fluiten van Jan een vindingrijke toevoeging. Ook vindingrijk én toepasselijk is het inventief verweven Vader Jacob (“alle klokken luiden”) in De Eeuwigdurende Afstand.
Hoogtepunten vormen voor mij zeker de twee afsluiters. In Uw Lied Was Kort en Broos wordt het tweede deel prachtig gezongen door de experimentele drummer Karen Willems. De lange afsluiter Alles Vergaat, Alles Verdwijnt, komt met traag pianospel op gang. Net als bij Erik Satie zijn de ruimtes tussen de noten net zo belangrijk als de noten zelf. Halverwege wordt de compositie meeslepender door de strijkers. Het eindigt tenslotte met veldopnames, die mij lieten herinneren aan die van broeder Dieleman op Uut de Bron.
Jan schreef alle composities zelf, maar kreeg voor de subtiele arrangementen hulp van Michel Smullenberghs, Gianni Marzo, Kevin Imbrechts, Beatrijs De Klerck, Karen Willems en Jon Birdsong. Zoals gewoonlijk zal Jan na de komende live-optredens weer in de zelfverkozen anonimiteit verdwijnen en zich weer volledig gaan focussen op het lesgeven. Wij als fans kunnen echter de komende jaren zijn nieuwe meesterwerk Oud Zeer koesteren.
Theo Volk
Releasedatum : 12 november 2021 Unday Records
Website : https://www.janswerts.com/
Jan Swerts live :
10-11 HASSELT : Cultureel Centrum Hasselt
21-11 LEUVEN : 30 CC
03-12 GENT : Handelsbeurs
18-12 MECHELEN : Sint Pieter en Paul kerk
19-12 BRUGGE : Villa Bota
12-02 ANTWERPEN : De Roma
19-02 TONGEREN : Winter Tales
24-02 SCHOTEN : CC Schoten